--------------------------------
ဘဏ္သူေဌး ဦးရဲေက်ာ္သူ (၁၈၃၃-၁၉၁၀)
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဘဏ္လုပ္ငန္းကို ပထမဦးဆံုး စတင္လုပ္ကိုင္သူ၊ (၁၉၀၀)ျပည့္ႏွစ္၀န္းက်င္ကပင္ အိႏိၵယ ႐ူပီးေငြ သိန္းတစ္ရာခန္႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားသည့္ "ဦးရဲေက်ာ္သူ အင္ ကုမၸဏီလီမီတက္" လုပ္ငန္းကိုတည္ေထာင္ခ့ဲသူ၊ သူ႔ေခတ္သူ႔အခါက ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ အခ်မ္းသာဆံုး လုပ္ငန္း႐ွင္၊ သူ႔လက္ႏွင့္ထိသမွ် ေငြျဖစ္သည္ဟု တင္စားေျပာခံရသူ၊ အိႏိၵယအစိုးရကပင္ ဖိတ္ၾကား၍ သူေဌးဘဲြ႔ႏွင့္ က်က္သေရေဆာင္ ေ႐ႊစလြယ္ခ်ီးျမွင့္ခံခ့ဲရသူ ျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသင္ပညာ မ႐ွိေသာ္လည္း ထူးျခားေသာ ဇြဲလံု႔လ၀ီရိယ တီထြင္ဥာဏ္ႏွင့္ ျပည့္စံု၍ ေလွထိုးသားဘ၀မွ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း႐ွင္ ျဖစ္လာသူ၊ သူေဌးျဖစ္လာေသာ္လည္း ဘ၀မေမ့ဘဲ ေလွထိုးသားဘ၀က အသံုးျပဳခ့ဲသည့္ ေလွာ္တက္ကို ေ႐ႊခ်လ်က္ အိမ္တြင္ ခ်ိတ္ဆြဲထားသူ၊ ထူးျခားမွဳတစ္ရပ္မွာ အမ်ားအက်ဳိးအတြက္ ေန႔စဥ္နံနက္ ၄ နာရီ အိပ္ရာမွထကာ လက္ဆြဲမီးအိမ္ကိုင္ ကုလားတပည့္ကေလးႏွင့္ အတူ ၿမိဳ႕ကိုလွည့္၍ "အရပ္သားတို႔၊ ႐ြာသားတို႔၊ ထၾကေလာ့၊ ေရထဲတြင္ ေငြေတြ ေမွ်ာေနသည္၊ ဆယ္ယူၾကေလာ့"ဟု ေဆာ္ၾသေလ့႐ွိသူ စသည့္ ေကာင္းသတင္း အဖံုဖံုႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ စြန္႔စားတီထြင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း႐ွင္တစ္ဦး ျဖစ္သည္။
ဦးရဲေက်ာ္သူကို ၁၈၃၃ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔၌ ယခု ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ႏိုင္ငံ၊ ပင္း၀ါၿမိဳ႕အနီး ပဲတလီေက်း႐ြာ၌ ဖြားသည္။ အဖမွာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသား ဦးဒိုးေအာင္ႀကြယ္ျဖစ္၍ ညီအစ္ကို ၄ ဦးတြင္ တတိယ ေျမာက္ ျဖစ္သည္။ အစ္ကို ရဲေဘာ္သြယ္၊ ရဲျမသြယ္ႏွင့္ ညီမွာ ရဲေအာင္႐ွီ ျဖစ္သည္။
အ႐ြယ္ေရာက္လွ်င္ ညီအစ္ကိုႏွစ္ဦး မိမိတို႔၏ဇာတိ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕သို႔အလုပ္႐ွာရန္ ျပန္လာၾကသည္။ မၾကာမီ အစ္ကိုျဖစ္သူမွာ မိဘမ်ားထံျပန္သြား၍ တစ္ဦးတည္း စစ္ေတြ၌ ႀကံဳရာအလုပ္ကို လုပ္ကိုင္ခ့ဲသည္။ ပထမဦးဆံုး စစ္ေတြၿမိဳ႕ ကန္ဒကာသူေဌးႀကီး ဦးသံၿခီြ၏ ကုန္ေရာင္းေလွတြင္ ေလွထိုးသားအျဖစ္ စတင္လုပ္ကိုင္ခ့ဲသည္။ အလုပ္ကို ႐ိုး႐ိုးသားသားႏွင့္ ႀကိဳးစား႐ံုမွ်မက ၀ီရိယ႐ွိမွဳ အေျမာ္အျမင္ ႐ွိမွဳတို႔ေၾကာင့္ ေလွထိုးသား ေမာင္ရဲေက်ာ္သူကို သူေဌးႀကီး ဦးသံၿခီြက သမီးျဖစ္သူ မသံဒါျဖဴႏွင့္ လက္ထပ္ ေပးခ့ဲသည္။
လက္ထပ္ပြဲၿပီးေနာက္ ရ႐ွိေသာ မဂၤလာ လက္ဖြဲ႔ ရတနာေ႐ႊေငြမ်ားကို ေယာကၡမ၏ အလုပ္တြင္ ႐ွယ္ယာအျဖစ္ ျပန္လည္အပ္ႏွံ၍ စီးပြားေရးကို ေဇာက္ခ်လုပ္ကိုင္ခ့ဲသည္။ သစ္လုပ္ငန္း၊ အေ႐ွ႕ပါကစၥတန္ (ယခု ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္) မွ ေဆး႐ြက္ ေရာင္း၀ယ္ေရးလုပ္ငန္း၊ ပင္လယ္ကူးေလွသမၺန္မ်ားမွ ျမစ္သဲ႐ွင္၀ယ္ယူမွဳလုပ္ငန္း၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕အနီး ေျမ႐ိုင္းမ်ား ၀ယ္ယူျမွဳပ္ႏွံမွဳလုပ္ငန္း၊ ေျမငွားလုပ္ငန္း၊ ဆန္စပါး ေရာင္း၀ယ္ေရး၊ ဗ်ဳိင္းေတာင္၊ ဗ်ဳိင္းေမႊး ေရာင္း၀ယ္ေရးလုပ္ငန္း စသည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ဳိးစံု လုပ္ကိုင္ခ့ဲရာ ထိုေခတ္ ထို အခါက ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕၌ အခ်မ္းသာဆံုး လုပ္ငန္း႐ွင္တစ္ဦးျဖစ္ခ့ဲသည္။
ဦးရဲေက်ာ္သူသည္ ေအာက္ေျခမွ တက္လာသူ ဘ၀နာခ့ဲသူပီပီ ဆင္းရဲသား၊ ေတာင္သူ လယ္သမားမ်ားအေပၚ စာနာမွဳ႐ွိသည္။ ဆန္စပါးေရာင္း၀ယ္ေရး လုပ္ငန္းတြင္ မိုးဘရားသား၊ စတီးဘရားသား၊ ဘလုတ္ဘရားသား စသည့္ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီမ်ား၏ ေစ်းႏွိမ္မွဳကို နည္းမ်ဳိးစံုႏွင့္ ကာကြယ္၍ ရခိုင္ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား မနစ္နာေစရန္ စပါးေစ်းကို ပိုမိုေပးခ့ဲသည္။ ဦးရဲေက်ာ္သူ၏ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအနက္ စစ္ေတြၿမိဳ႕၌ ဖြင့္လွစ္ခ့ဲသည့္ "ဦးရဲေက်ာ္သူ အင္ကုမၸဏီလီမီတက္" လုပ္ငန္းသည္ အထင္႐ွားဆံုးျဖစ္သည္။ ဤလုပ္ငန္းတြင္ ကုမၸဏီ႐ွယ္ယာ ပိုင္ဆိုင္သူမ်ားထံမွ အပ္ေငြႏွင့္ ထုတ္ေငြမ်ားကို ခ်က္လက္မွတ္စနစ္သံုး၍ ေငြေခ်းျခင္း၊ ေ႐ႊေပါင္၊ ေျမေပါင္လက္ခံျခင္းတို႔ကို ေဆာင္႐ြက္ေသာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပထမဦးဆံုးဘဏ္လုပ္ငန္းပိုင္႐ွင္ဟု သတ္မွတ္ၾကသည္။ ထိုဘဏ္လုပ္ငန္းသည္ ၁၉၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ၀န္းက်င္တြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ႐ူပီး ေငြသိန္းတစ္ရာေက်ာ္ ႐ွိသည္။
ဦးရဲေက်ာ္သူ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ သတၱမေျမာက္သားျဖစ္သာ ဦးေ႐ႊသာသည္ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္ ၀န္းက်င္တြင္ တရား၀င္ဘဏ္အျဖစ္ စနစ္တက် တည္ေထာင္၍ ေဆာင္႐ြက္ခ့ဲသည္။ ယင္းဘဏ္မွ "မသံဒါျဖဴအင္ ကုမၸဏီ ယလီမီတက္"ကို ခြဲျခား တည္ေထာင္၍ အိမ္ငွားခ၊ ေျမငွားခ ေကာက္ခံသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ခ့ဲသည္။
ဦးရဲေက်ာ္သူ၏ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာမွဳ ဂုဏ္သတင္းေၾကာင့္ အိႏိၵယအစိုးရက ဖိတ္ၾကား၍ အိႏိၵယသူေဌးမ်ားကို ခ်ီးျမွင့္သည့္ သူေဌးဘြဲ႔ႏွင့္ က်က္သေရေဆာင္ ေ႐ႊစလြယ္ရတံဆိပ္ ခ်ီးျမွင့္ခ့ဲသည္။ ၿဗိတိသွ်ျမန္မာျပည္ ေကာ္မ႐ွင္နာ၏ အႀကံေပးဘုတ္အဖြဲ႔၀င္အျဖစ္လည္း ပါ၀င္ေဆာင္႐ြက္ခ့ဲရသည္။
စီးပြားေရး ေအာင္ျမင္လာသည္ႏွင့္အမွ် ဘုရားတည္၊ ေက်ာင္းေဆာက္ အလွဴဒါနအေျမာက္အျမား ျပဳလုပ္ခ့ဲသည္။ အထင္႐ွားဆံုးမွာ ေက်ာက္ေတာ္႐ွိ မဟာမုနိဘုရား သိမ္တန္ေဆာင္းေတာ္ႀကီး၊ ေၾကးဆင္းတုေတာ္ႀကီးတို႔ ျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က ထင္႐ွားေသာ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီးကိုလည္း စစ္ေတြၿမိဳ႕သို႔ပင့္၍ တရားပြဲမ်ားက်င္းပေပးခ့ဲသည္။ လူမွဳေရးအေနျဖင့္ စစ္ေတြ ေဆး႐ံုႀကီး၌ အမ်ဳိးသမီးသားဖြားေဆာင္ကို ေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းခ့ဲသည္။ ယခုအခါ သံေက်ာင္း (သို႔) ဦးရဲေက်ာ္သူေက်ာင္းဟု အမည္တြင္ေသာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကို သက္႐ွိထင္႐ွား ရွိစဥ္ကပင္ ေဆာက္လုပ္ရန္ သစ္မ်ား၀ယ္၍ စီစဥ္ခ့ဲသည္။ ေနာင္အခါ ဖခင္ကိုရည္စူး၍ သားသမီးမ်ားက သံထည္မ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္ခ့ဲေသာေၾကာင့္ သံေက်ာင္းဟု အမည္တြင္ခ့ဲသည္။
ဦးရဲေက်ာ္သူႏွင့္ ေဒၚသံဒါျဖဴတို႔တြင္ သားသမီး (၁၀)ဦး ထြန္းကား၍ သား(၄)ေယာက္မွာ ထင္႐ွားသည္။ သားအႀကီးဆံုး ဦးခ်န္ထြန္းမွာ အဂၤလန္တြင္ ဥပေဒပညာသင္ၾကားခ့ဲၿပီး ဥပေဒေနာက္ဆံုးႏွစ္၌ ပထမတန္းမွ ေအာင္ျမင္ခ့ဲကာ ေနာင္အခါ ထင္႐ွားေသာ ဥပေဒပညာ႐ွင္တစ္ဦး ျဖစ္လာသည္။ ဦးခ်န္ထြန္းက့ဲသို႔ပင္ သားမ်ားျဖစ္ေသာ ဦးေ႐ႊသာ၊ ဦးေ႐ႊဘဲ၊ ဦးသာဇံ တို႔ကိုလည္း အဂၤလန္သို႔ေစလႊတ္၍ ဥပေဒပညာမ်ား သင္ၾကားေစခ့ဲသည္။
ဦးရဲေက်ာ္သူသည္ အသက္ ၇၇ ႏွစ္အ႐ြယ္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၇၂ ခုႏွစ္ နယုန္လျပည့္ေက်ာ္ (၁၃) ရက္ အဂၤါေန႔ နံနက္ (၈)နာရီတြင္ ကြယ္လြန္ခ့ဲသည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ သားသမီးမ်ားအတြက္ အေမြအျဖစ္ ႐ူပီးေငြသိန္း ၇၀ မွ် က်န္ရစ္ခ့ဲသည္။
ေမာင္ေဇယ်ာ ေရးသားေသာ ျမန္မာလူေက်ာ္ ၁၀၀ (ပထမစာ
အုပ္) မွ ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပသည္
No comments:
Post a Comment